Dział Zbiorów Naukowych

Dział Zbiorów Naukowych jest jednostką organizacyjną powołaną do sprawowania kompleksowej opieki nad zbiorami naukowymi ISEZ PAN. Zajmuje się ich gromadzeniem, ewidencjonowaniem, zabezpieczaniem, przechowywaniem i udostępnianiem zarówno do badań naukowych jak i działalności edukacyjno-popularyzatorskiej. Opiekę nad poszczególnymi kolekcjami sprawują kustosze z wieloletnim doświadczeniem w pracy muzealnej. W wielu przypadkach posiadają one również opiekuna merytorycznego, którym jest pracownik naukowy Instytutu.

Zbiory Naukowe ISEZ PAN to jedna z największych kolekcji zoologicznych w Polsce i jedna z ważniejszych kolekcji europejskich. Liczy po­nad 2 130 000 okazów bezkręgowców i krę­gowców, w większości dobrze zachowanych i corocznie uzupełnianych o nowe nabytki.

Szczególne miejsce wśród wszystkich zgromadzonych zbiorów ma unikatowy okaz nosorożca włochatego, †Coelodonta antiquita­tis (Bronn, 1831), żyjącego przed ok. 30 tys. lat, który został znaleziony w Staruni koło Stanisławowa (obecnie Iwanofrankowsk na zachodniej Ukrainie). Pomimo, iż zbiory zaczę­to gromadzić pod koniec XIX w., niektó­re okazy są znacznie starsze. Wyjątkowe są tutaj dwa okazy motyli noc­nych o polskiej nazwie znamionówka tar­niówka, Orgyia recens (Hübner, 1819) odłowione w 1774 r. Unikatową wartość historyczną ma rów­nież pochodząca z połowy XIX w. kolekcja Antoniego Wagi, licząca ponad 26 000 okazów. Jest bowiem pierwszą tak szczegółową dokumentacją dotyczącą róż­norodności rodzimej fauny bezkręgowców. Obejmuje głównie krajowe (choć nie tylko) owady, wije, pajęczaki i inne bezkręgowce.

Funkcjonujące nieprzerwanie od 155 lat Zbiory Naukowe ISEZ PAN stanowią jednocześnie wyjątkowy obiekt hi­storyczny o międzynarodowym znaczeniu i bezcennej wartości, nie tylko dla nauki, ale także kultury narodowej. Są unikatowym świadectwem początków naukowej zoologii na ziemiach polskich.

O wartości przyrodniczej kolekcji naukowej świadczą przede wszystkim typy opiso­we, czyli okazy będące wzorcami opisu no­wych dla wiedzy gatunków. W Zbiorach Naukowych ISEZ PAN znajduje się obecnie 4 950 okazów typowych, które reprezentują zarówno gatunki kręgowców, jak i bezkrę­gowców.

Zbiory są także świadectwem bioróżnorodności wielu obszarów chronio­nych, zarówno o znaczeniu ogólnokrajowym (parki narodowe, rezerwaty przyrody), jak i międzynarodowym (obszary Natura 2000), których ochrona jest jednym z prioryte­tów krajów Unii Europejskiej.

Są również unikalnym archiwum in­formacji o różnorodności genetycznej fauny Polski i wielu regionów globu, narażonych na degradację w wyniku rozwoju cywilizacji.

Corocznie ze Zbiorów Naukowych ISEZ PAN korzysta około 30 jednostek nauko­wych z całego świata, realizujących różnego rodzaju prace badawcze, ekspertyzy i prace dyplomowe studentów. Rokrocznie z wykorzystaniem Zbiorów Naukowych publikowanych jest kilkadziesiąt artykułów w renomowanych czasopismach polskich i zagranicznych, w tym także z Listy Filadelfijskiej.

Zbiory naukowe ISEZ PAN są również wykorzystywane do celów ekspozycyjnych (wystawy), dydaktycznych (szkoły, zajęcia ze studentami) i popularyzujących naukę (Noc Biologów oraz Małopolska Noc Naukowców).

Zbiory Naukowe wzbogacają się co roku o kilka tysięcy okazów reprezentujących bardzo różne grupy organizmów.

Więcej informacji na temat Zbiorów Naukowych ISEZ PAN można dowiedzieć się TUTAJ:

https://kosmos.ptpk.org/index.php/Kosmos/article/view/2766

 (link do atykułu w czasopiśmie KOSMOS)

W sprawach związanych z udostępnianiem zbiorów (wypożyczenia, korzystanie z kolekcji) prosimy o kontakt z podanymi niżej kustoszami lub z kierownikiem Działu Zbiorów Naukowych.