W Zakładzie Bioróżnorodności Molekularnej prowadzone są badania, które koncentrują się na wykorzystaniu informacji genetycznej w celu poznania zmienności wewnątrz- i między-gatunkowej wybranych zwierząt oraz pierwotniaków. Badania te obejmują zagadnienia z zakresu cytogenetyki, filogeografii, filogenezy molekularnej, ekologii molekularnej i genetyki konserwatorskiej. Obiektem badań są przed wszystkim owady (Orthoptera, Hemiptera, Coleoptera) oraz orzęski (Paramecium), ale także ptaki (Aves). Wyniki wykorzystywane są do weryfikacji hipotez dotyczących: i) ewolucji taksonów i rewizji systematycznych, ii) relacji ekologicznych między gatunkami, populacjami a środowiskiem, iii) pochodzenia i zróżnicowania fauny współczesnej i subfosylnej, a także w iv) ochronie gatunków i przyrody.
Bioróżnorodność genetyczna wymienionych grup organizmów analizowana jest przy użyciu technik biologii molekularnej, np.: sekwencjonowanie (metodami Sangera i nowej generacji), genotypowanie (mikrosatelitarne i polimorfizmów pojedynczego nukleotydu), metabarkodingu, w tym analizy mikrobiomu, barwienie chromosomów (prążki C, fluorochromy, lokalizacja jąderka), hybrydyzacja in situ.
Ponadto w zbiorach Zakładu znajduje się unikatowa na skalę światową żywa kolekcja gatunków rodzaju Paramecium, a w szczególności zespołu Paramecium aurelia.
Drugą grupą tematów badawczych realizowanych w Zakładzie są projekty związane z bioróżnorodnością, ekologią (zespołów, populacyjną i przestrzenną) oraz biologią konserwatorską zwierząt. Badania te wykonywane są z zastosowaniem metod terenowych, w tym z użyciem nowoczesnych technik cyfrowych (fotopułapek, termowizji i in.). Projekty te dotyczą zarówno całych zespołów organizmów, i wybranych rzadkich i zagrożonych gatunków (np. ptaków, owadów). Większość z projektów badawczych dotyczy wykorzystania ptaków lub owadów jako wskaźników zmian w środowisku i ich relacji z innymi organizmami (np. roślinami).
Zakład prowadzi działalność dydaktyczną i szkoleniową (praktyki dla studentów, staże naukowe, wykłady w szkole doktorskiej) oraz popularyzatorską. Pracownicy Zakładu angażują się także w czynną ochronę przyrody (m.in. tworzenie form ochrony przyrody i ekspertyzy dotyczące planowania ochrony zagrożonych gatunków).
Bartłomiej Kusal
kusal@isez.pan.krakow.pl
422-80-00 w. 71
Marta Surmacz
surmacz@isez.pan.krakow.pl
422-70-06 w. 47
Naukowo-dydaktyczna kolekcja żywych orzęsków z rodzaju Paramecium
Gromadzona od lat 60-tych XXw., jedyna w Polsce i jedna z kilku na świecie kolekcja to ponad 1500 żywych szczepów pochodzących z wszystkich kontynentów (z wyjątkiemAntarktydy), należących do gatunków m in. P. aurelia, P. bursaria, P. caudatum, P.jenningsi, P. multimicronucleatum, P. polycaryum. Przedstawiciele rodzaju Paramecium są organizmami modelowymi w wielu obszarach nauk biologicznych i medycznych. Zatem kolekcja stanowi rodzaj rezerwuaru materiału referencyjnego do wielu badań m in. z zakresu genetyki, systematyki, biologii populacyjnej oraz biogeografii prowadzonych samodzielnie w obrębie ISEZ PAN oraz w ramach współpracy. Kolekcja spełnia także rolę dydaktyczną, ponieważ kultury Paramecium są wykorzystywane w zajęciach edukacyjnych prowadzonych m in. na terenie ISEZ PAN i na uczelniach.
Kierownik zakładu
Dr hab. Sebastian Tarcz
starcz@isez.pan.krakow.pl
(48 12) 422-70-06 w. 28
